Henryk I Brodaty
(1167-1238), syn Bolesława Wysokiego i Krystyny Niemki, wnuk Władysława Wygnańca księcia seniora Polski. Tytuły:
książę Wrocławski (1201-1238), książę opolski (1201-1202), książę kaliski (1206-1207 i 1234-1238), namiestnik ziemi lubuskiej (1201-1206, 1210-1218, 1230-1238), książę krakowski (1234-1238). Założyciel piastowskiej linii Henryków Śląskich.
Panowanie
Początek panowania (1201-1210)
Henryk I Brodaty objął władzę nad Śląskiem po śmierci swojego ojca w 1201 roku. W pierwszych latach swojego panowania skoncentrował się na umocnieniu swojej pozycji wewnątrz księstwa. Dążył do zjednoczenia ziem śląskich, co udało mu się częściowo osiągnąć w 1202 roku, po śmierci swojego brata, Jarosława Opolskiego, co pozwoliło mu na przejęcie kontroli nad większą częścią Śląska.
Konflikty z sąsiadami (1210-1217)
Panowanie Henryka nie obyło się bez konfliktów. W latach 1210-1211 musiał stawić czoła inwazji margrabiego Miśni, co zmusiło go do obrony swojego księstwa. W 1217 roku Henryk został zmuszony do zawarcia pokoju z księciem wielkopolskim, Władysławem Laskonogim, co zakończyło okres konfliktów na granicach.
Okres rozkwitu (1217-1227)
Po zakończeniu konfliktów Henryk skupił się na rozwijaniu swojego księstwa. W 1218 roku założył miasto Lwówek Śląski, jedno z pierwszych miast lokacyjnych na Śląsku, co świadczyło o jego wizji rozwoju gospodarczego regionu.
Koniec panowania (1227-1238)
Ostatnie lata panowania Henryka były naznaczone problemami wewnętrznymi i konfliktami z innymi książętami polskimi. W 1227 roku uczestniczył w zjeździe w Gąsawie, gdzie został ranny podczas zamachu na Leszka Białego, co osłabiło jego pozycję polityczną. Mimo to kontynuował swoje rządy aż do śmierci w 1238 roku
Ród
Stryjowie (rodzeństwo ojca, Bolesława Wysokiego):
Mieszko (1131) Plątonogi, był kaleką. Spiskował ze stryjami Bolesława by uzyskać ziemie. Dostał Racibórz i Opole.
Konrad Laskonogi – chorowity, niedowład nóg. Miał być mnichem (oddany do Fuldy na nauki), ponoć najbardziej zniemczony. Po zamachu na Mieszka Starego, za presją Kazimierza Sprawiedliwego otrzymuje wydzieloną ze Śląska ziemię Głogowską od Bolesława Wysokiego.
Adalbert – najmłodszy. Zmarł w Niemczech.
Rodzeństwo Henryka Brodatego:
Jarosław (pierworodny) – syn Zwienisławy c. Wsiewołoda Olegowicza. - pozbawiony władzy kasiążęcej, za pomocą biskupa Żyrosława otrzymuje niższe święcenia i godność kanonika wrocławskiego z perspektywą biskupstwa. Spiskuje z Mieszkiem Plątonogim przeciwko ojcu.
Olga – córka Zwienisławy, umiera w młodości przed zamążpójsciem.
Jan, Berta, Władysław – dzieci z Krystyny zmarłe w młodości.
Bolesław – ulubieniec rodziców. Pasowany na rycerza, umiera w młodości
Konrad – przeznaczony do stanu duchownego, umiera w młodości.
Henryk – najmłodszy syn, późniejszy książę
Adelajda – córka Bolesława i siostra Henryka, późniejsza małżonka księcia Dypolda II Przemyślidy.
Rezydencje
Rezydencje Bolesława: Legnica, Wrocław, Grodziec, Wleń. Niedaleko Legnicy w Lubiążu Bolesław Wysoki funduje klasztor dla cystersów z Pforty. Akt fundacji w 1175 z nadaniem uposażenia kościoła św. Piotra we Wrocławiu wraz z posiadłościami
Wydarzenia
Henryk dorasta w polskim otoczeniu, już na ziemiach śląskich
1186 – małżeństwo Henryka z Jadwigą c. Bertolda VI hr Andechs (Bawaria)i Agnieszki z Wettinów. Rodzina Jadwigi – stryj ojca Otton II od 1177 biskup Bambergu, stryj Poppo – kanonik Bambergu, brat Ekbert biskup Katedry w Bambergu, brat Otton (1202-1234) posiadłości Bawarskie i księstwo Meranii, brat Henryk – Margrabia Istrii, brat Bertold – arcybiskup Kalocsa, wojewoda Siedmiogrodu i patriarcha Akwilei (1218-1251)
1202 - książę wraz z małżonką fundują klasztor dla zakonnic w Trzebnicy. Siostry Benedyktynki przybywają z Bambergu w 1203 roku (dopiero w 1218 przyjmują regułę cysterską) - Mechtylda, siostra ksieni Jadwigi była mniszką w Bambergu. Książę ustanowił fundację na swoich gruntach i własnym kosztem, dla zbawienia duszy ojca, swojej i dusz bliskich. Zakon podlegał cystersom z Lubiąża. Biskup wrocławski Cyprian nadał od razu dziesięciny ze Ścinawy i Stobna. Henryk oddaje też klasztorowi książęcą Trzebnicę i okoliczne wsie (które odkupił od możnowładców, by skondensować grunty).
1202 - Henryk dokonuje ujazdu dóbr klasztoru lubiąskiego, potwierdza immunitety (zwolnienie od stróży i stanu) a niemieckich osadników zwalnia od sądownictwa książęcego
1206 - Henryk udziela schronienia arcb. Kietliczowi i Władysławowi Odonicowi, buntującym się przeciwko ks. Władysławowi Laskonogiemu
1206 - książę nabywa Oławę od premonstratensów z Olbina w zamian za wieś Psie Pole (z osadnikami niemieckimi!)
1207 - Henryk przekazuje Odonicowi Ziemię Kaliską, otrzymaną od Laskonogiego w zamian za Lubusz, pod warunkiem zwrotu, gdy odzyska od stryja południową WIelkopolskę
1208 - Henryk zwołuje zjazd w GŁogowie, by pogodzić zwaśnionego arcybiskupa, Władysława Laskonogiego i Odonica
1210 - zjazd książąt w Borzykowej z Konradem, Leszkiem i Odonicem (przywileje dla kościoła i potwierdzenie prawa Leszka do tronu)
1211 - Henryk wyprawia się na Lubusz zajęty przez Konrada II Łużyckiego i dodatkowo zajmuje Gubin
1214 - książę porządkuje układ miejski Wrocławia, komasując własność gruntową na południe od Odry. Rezygnuje z Wyspy Tumskiej (coraz silniejsza własność kościelna z katedrą), porządkuje targ na południu, karczmy książęce i kościół św. WOjciecha. Regukuje zabudowę wzdłuż drogi prowadzącej do przeprawy na Wyspę Piaskową. Zarządcą nowego osiedla mianuje Godinusa Scultetisa. Przy pomocy kanoników z Piasku zakłada też szpital św. Ducha dla chorych i ubogich. Funduje Domus Mercatorum i silnie broni nakazu handlu właśnie tam, poza prywatną inicjatywą kupców (co prowadzi do sporów mieszczanie-książę). Henryk rozpoczyna też budowę własnego zamku w sąsiedztwie budynków mieszczan.
1215 - pierwsze spory Henryka z biskupem wrocławskim Wawrzyńcem o dziesięcinę kościelną pobieraną od osadników
1215 - na Soborze Laterańskim polscy biskupi pod przewodem Kietlicza zgłaszają obawy wobec zwolnienia niemieckich osadników Henryka z dziesięciny
1215 - zjazd książąt w Wolborzu (Konrad, Odonic, Leszek, Kazimierz Opolski i arc. Kietlicz) rozszerzenie przywilejów kościoła na prawo sądzenia przez kler ludności z dóbr kościelnych - Henryk tego przywileju nie uznaje!
1216 - Odonic odzyskuje ojcowiznę (Ziemia Przemęcka), Henryk domaga się zwrotu ZIemi Kaliskiej
1217 - księżna zatwierdza nową parafię w Bystrzycy (Nowy Kościół) wydzielając ją z ziem parafii we Wleniu (kasztelania Wleń należała do wiana księżnej Jadwigi), parafia z kościołem dla chłopów polskich, gdyż niemieccy osadnicy mieli już swoje kościoły
1217 - zjazd w Dankowie (Henryk, Leszek BIały i Władysław Laskonogi), trójprzymierze o wsparciu,
1217 - lokacja miasta Lwówek - w imieniu księcia Thomas i Hartlieb, zaufani zasadźcy księcia znający prawo magdeburskie
1218 - zjazd w Sądowlu, kwestia Ziemi Kaliskiej - Henryk Brodaty zrzeka się roszczeń i oddaje jeszcze Lubusz
1218 - Mediator, Konrad z Krossigk, doprowadził do kompromisu w sporze Henryka z Wawrzyńcem – koloniści mieli płacić dziesięcinę w wymłóconym zbożu.
1221 - Henryk nadaje prawo niemieckie wsiom Budziszów i Krzydlina należącym do wrocławskiego klasztoru na Piasku
1222 - w ramach trójprzymierza z Leszkiem Białym i Władysławem Laskonogim, Henryk finansuje i organizuje I wyprawę przeciwko Prusom (Bulla Innocentego III to sankcjonuje), pomagając księciu Konradowi.
1222 - Henryk nadaje wieś Łasucice Zakonowi Krzyżackiemu
1222 - Wraz z Leszkiem Białym, Henryk dołącza do sił Konrada Mazowieckiego i wyprawia się na Prusów skutecznie pustoszących od 3 lat ziemie Mazowsza.
Dwór
Doradcy księcia Henryka po objęciu władzy:
kasztelan legnicki Stefan, sędzia dworski Wojsław, Cyprian od 1193 opat premonstratensów na Olbinie a od 1201 biskup Wrocławski.
kanonik wrocławski Wawrzyniec II (? - 1233) - jest początkowo książęcym notariuszem i zarządcą kancelarii, później awansuje na biskupa lubuskiego (1209) jest osobistym kapelanem księcia Henryka i dobrodziejem zakonu Templariuszy
kanclerz Idzi aktywny w 1214-1227, reorganizuje kancelarię
Rycerze książęcy: Piotr, Jarosław, Przecław, Janusz, Stefan, Wojsław, Wierzbięta, Bogdan, Gilibert, Jakub, Gaweł i Tworzymir (podpisani na dokumencie nadającym Joannitom kościół w Strzegomiu).
